Türkiye, Temmuz 2025’te yaşanan aşırı sıcaklarla birlikte elektrik talebi tarihi zirveye ulaştı. Uluslararası enerji düşünce kuruluşu Ember’in analizine göre, 2024 yılında soğutma kaynaklı elektrik tüketimi son üç yılda yüzde 26 artarak 10 TWh’ye yükseldi. Bu durum, hem şebeke yönetimi hem de enerji planlaması açısından kritik uyarılar içeriyor.Sıcak havalara bağlı rekor talep
Son 55 yılın en sıcak Temmuz ayını yaşayan Türkiye’de artan klima kullanımı elektrik tüketiminde ciddi bir artışa yol açtı. 28 Temmuz tarihinde ülkenin en yüksek saatlik elektrik tüketimi 59 GWh ile rekor kırarken, saatlik tüketimin yüzde 18’i soğutmadan kaynaklandı. Türkiye’nin ortalama yüzey sıcaklığı 1980’e göre 2,5 dereceden fazla artış yaşamış durumda.
Türkiye’de son üç yılda soğutma kaynaklı elektrik talebi yüzde 26 artarak 2024’te 10 TWh’ye ulaştı. Bu, 4 milyon elektrikli otomobilin bir yıllı şarj ihtiyacına denk. Bu talep, yaz aylarındaki toplam tüketimin yüzde 8’ine denk geliyor ve yıllık ortalama artış yüzde 12 seviyesinde gerçekleşiyor. Örneğin, yalnızca bir aylık soğutma ihtiyacı zaman zaman 3 TWh’e ulaşarak İstanbul’daki tüm sanayi tesislerinin üç aylık elektrik tüketimine eşit seviyeye geldi.Kış ve yaz tüketim dengesi değişti
Yükselen ortalama sıcaklıklar ve yaygınlaşan klima kullanımı, Türkiye’nin en yüksek saatlik elektrik talebinin artık kış aylarında değil, yaz aylarında görülmesine neden oldu. 2008 ile 2025 arasında kış ve yaz puantları arasındaki fark 0,8 GW’den 9,1 GW’a çıkarak yaklaşık 12 kat arttı. Bu durum, enerji altyapısının yılın yalnızca birkaç haftasında yaşanan zirve taleplere göre planlanmasını zorunlu kılıyor ve üretim maliyetlerini artırıyor.
Uzmanlar, önümüzdeki yıllarda soğutma talebinin elektrik şebekesi üzerindeki yükünü artıracağını öngörüyor. Her 1 derecelik sıcaklık artışı yaklaşık 0,77 GW ilave kapasite ihtiyacı yaratıyor. Projeksiyonlara göre, 2030 yılına kadar soğutma kaynaklı elektrik talebi iki katına çıkarak 20 TWh’ye, 2035 yılına kadar üç kattan fazla artarak 35 TWh’ye ulaşabilir. Aynı şekilde, en yüksek saatlik elektrik talebi de 2035’te 85 GWh seviyesine yükselebilir.Güneş enerjisi bir çözüm
Yükselen soğutma talebi karşısında güneş enerjisi kritik bir rol oynuyor. 2019 ile 2024 yılları arasında öğle saatlerinde güneş enerjisinin toplam talebi karşılama oranı iki katından fazla arttı. Bu durum, güneş enerjisinin hem temiz hem de artan soğutma talebini hafifletmede etkili ve sürdürülebilir bir çözüm olduğunu gösteriyor. Özellikle çatı üstü güneş enerji sistemleri yükselen soğutma talebinin karşılanmasına katkı sağlayabilir.
Artan talebe yanıt vermek için dağıtık güneş enerjisi santrallerinin yaygınlaştırılması, klima kullanımına dair veri altyapısının güçlendirilmesi, enerji verimliliği politikalarının yaygınlaştırılması ve esneklik çözümlerinin hayata geçirilmesi kritik önemde.
